یک کارشناس ارشد تنوع زیستی با بیان این که فقر آموزش و فرهنگ رویارویی با حیات وحش در کشور ما سال‌هاست که مورد بی‌توجهی قرار گرفته،اظهار کرد:ما در اتفاق تلف شدن این پلنگ در گلشهر مازندران نظاره‌گر هیجان زدگی و بی‌تدبیری در این واقعه به‌طوری مشهود بودیم.
به گزارش ایسنا در روزهای اخیر شاهد تلف شدن یک قلاده خرس قهوه ای و یک قلاده پلنگ ایرانی در جریان عملیات زنده‌گیری بوده‌ایم. به گفته مهدی نبی‌یان- کارشناس ارشد تنوع زیستی- سیستم ناکارآمد اداری، سوء مدیریت در استفاده از منابع مالی، عدم شفافیت و … در این رویداد نقش داشته است.
گرسنگی و کمبود طعمه یکی از علل اصلی رجوع پلنگ به زیستگاه انسان ها
مهدی نبی‌یان در گفت و گو با ایسنا درباره پلنگ مشاهده شده در قائم‌شهر مازندران اظهار کرد: معمولا حیوانات گوشتخواری همچون پلنگ به شهرها نزدیک نمی شوند مگراینکه در فصل زمستان در زیستگاه خود به دلیل کمبود طعمه امکان شکار نداشته باشند و یا پلنگ هایی که پیرو یا بیمار هستند و مشکلات دندانی دارند، برای تغذیه از دام و سگ‌ها به شهرها و روستاهای حاشیه زیستگاه نزدیک می‌شوند.
وی ادامه داد: متاسفانه امروزه در اطراف بیشتر شهرها و روستاها جمعیت زیادی از سگ‌های ولگرد وجود دارد که برای حیواناتی همچون پلنگ منبع غذایی محسوب و موجب می‌شوند که پلنگ‌ها به شهر و روستا برای شکار نزدیک شوند.
این کارشناس ارشد تنوع زیستی با اشاره به اینکه حضور این پلنگ در شهر در اواسط بهار اتفاق افتاده است، اظهار کرد: در این فصل معمولا گوشتخواران به ارتفاعات جنگل‌ها و کوهستان‌ها می‌روند و در مناطق پایین‌دست مانند دشت‌ها و نزدیک مناطق روستایی و شهری دیده نمی‌شوند بنابراین اگر این اتفاق در فصل زمستان افتاده بود، دلیل حضور پلنگ را می‌توانستیم به تامین غذا ربط دهیم که به خاطر ترس و استرس وارد شده، حیوان به داخل شهر هدایت شده است.
وی افزود: ولی این اتفاق در فصل بهار افتاده است بنابراین نیاز به بررسی دارد که آیا این پلنگ از باغ وحش خصوصی و از اسارت یک فرد یا مجموعه‌ای قاچاقچی فرار کرده و از قفسش خارج شده و وارد محیط شهری شده است یا خیر؟ این پلنگ به دلیلی که آن هم باید مشخص شود از زیستگاه خود فاصله گرفته و وارد شهر شده است اما احتمال اینکه این پلنگ ماحصل قاچاق و نگهداری در باغ وحش‌های خصوصی باشد بیشتر است که نیاز به بررسی دارد.
حجم عظیمی از هیجان زدگی و بی تدبیری موجب تلف شدن این پلنگ شد
نبی یان در ادامه گفت: در فرایند مدیریت این اتفاق که متاسفانه منجر به از دست رفتن یک پلنگ نر شد، شاهد کاستی‌ها و البته بی‌تدبیری‌هایی هستیم که مسبوق به سابقه است. عدم واکنش سریع مسئولان محیط زیست برای حضور به وقع در محل، عدم آمادگی و سوء مدیریت در تامین تجهیزات مورد نیاز، فقر دانش و آموزش و ضعف مهارت و ورزیدگی ماموران یگان محیط زیست از یک سو و ناتوانی نیروی انتظامی در مدیریت صحنه برای مسدود کردن خیابان‌های محل حضور پلنگ و جلوگیری از ازدحام و تامین امنیت مردم و به طور کل هیجان‌زدگی و بی‌تدبیری را در این واقعه به‌طور مشهودی نظاره‌گر بودیم. سرنوشت تاسف‌بار پلنگ قائم‌شهر نه اولین و نه آخرین اتفاق از این دست خواهد بود چرا که همواره با احتمال ورود حیوانات وحشی به مناطق مسکونی واقع در حاشیه زیستگاه‌ها روبرو هستیم.
وی افزود: اگر بخواهیم از این اتفاق درسی بیاموزیم باید این موارد را در نظر گرفت که فقر آموزش و فرهنگ رویارویی با حیات وحش در کشور ما سال‌هاست که مورد بی‌توجهی قرار گرفته و اطلاع‌رسانی مناسبی در این خصوص صورت نگرفته است. کوتاهی در استفاده از بستر فضای مجازی، آموزش و پرورش و صدا و سیما از سوی سازمان حفاظت محیط زیست برای اطلاع‌رسانی و ارتقای فرهنگ و دانش برخورد با حیات‌وحش در مردم از جمله دلایل مهم ناتوانی در مدیریت چنین اتفاقاتی است.
این کارشناس ارشد تنوع زیستی تاکید کرد: با وجود احتمال بالای تکرار چنبن حوادثی در کشور هیچ گونه عزمی برای تدوین شیوه‌نامه مدیریت ورود اتفاقی حیوانات وحشی به مناطق مسکونی از سوی سازمان حفاظت محیط زیست دیده نمی‌شود. امکانات زنده‌گیری، جعبه جابجایی، اسلحه بیهوشی و تجهیزات مقیدسازی با وجود هزینه متعارف تامین نشده است. نحوه مدیریت و فرماندهی میدانی پیش‌بینی نشده است و برنامه مشخصی هم برای برقراری ارتباط بین دستگاهی با نیروی انتظامی و آتش نشانی وجود ندارد.
وی تصریح کرد: در صورت عدم توانایی در مدیریت ازدحام مردم توسط نیروی انتظامی در شرایط مشابه، انجام هر گونه عملیات نجات حتی با بهترین تجهیزات عملا غیر ممکن و حذف حیوان به وسیله اسلحه و گلوله جنگی برای جلوگیری از تلفات احتمالی انسانی اجتناب ناپذیر است. باید به این نکته توجه داشت که تاثیر داروی بیهوشی که به وسیله پرتابه استفاده می‌شوند، دقایقی طولانی زمان می‌برد بنابراین در صورت ازدحام جمعیت، خطر حمله حیوان به تماشاچیان حاضر در صحنه چندین برابر خواهد بود.
تامین تجهیزات مورد نیاز و آموزش تیم واکنش سریع ر دستور کار قرارگیرد
این کارشناس ارشد تنوع زیستی ادامه داد: برای جلوگیری از تکرار چنین رخدادهای تلخی، تدوین دستورالعمل مدیریت ورود حیوانات وحشی به مناطق مسکونی، تعیین و آموزش تیم واکنش سریع، تامین تجهیزات مورد نیاز از اسلحه و تور زنده‌گیری گرفته تا جعبه حمل و نقل استاندارد در سطح شهرستان‌ها، تشکیل کارگروه مشترک مدیریت صحنه با دعوت از فرماندار، نیروی انتظامی و سازمان آتش‌نشانی، واگذاری فرماندهی میدان به رییس محیط زیست شهرستان‌ها، برگزاری مانورهای منظم دوره‌ای برای سنجش آمادگی تیم عملیاتی از آن جمله لازم است.
نبی‌یان در پایان عنوان کرد: جذب نیروهای بی‌علاقه، سیستم ناکارآمد اداری، سوء مدیریت در استفاده از منابع مالی، عدم شفافیت، شلختگی و بی‌انضباطی در انجام وظایف محوله و برون سپاری وظایف ذاتی سازمان حفاظت محیط زیست به بخش خصوصی موجب تقلیل توان این سازمان در سال‌های گذشته شده که امید به اصلاح این روند را از میان می‌برد و متاسفانه در چنین مواقعی شاهد توجیهات غیر قابل پذیرش مسئولان این سازمان ناتوانی در مدیریت چنین رخدادهایی هستیم.